Ուսուցչի ձեռնարկ — Երկրաչափություն 6-7-8 դասագրքերով
դասավանդելու համար
Առաջաբան: Երկրաչափության ծրագիրը: 1 Բացատրագիր. ……………………. 3-6
2. Սովորողների երկրաչափական պատրաստվածությանր
ներկայացվող պահանջները: 3. Երկրաչափության դասընթացի բովանդակությունը: 4. Ուսումնական նյութի’ ըստ դասագրքերի մոտավոր թեմատիկ պլանավորում ……………………………………………………………. 7-12
Ուսուցումը 6-րդ դասարանում ….. 13-33
Ուսումնական նյութի դասաժամային օրինակելի պլանավորու մ
1. Նախնական երկրաչափական տեղեկություններ……………………….. 13
2. Եռանկյուններ……………………………………………………………… 20
3. Զուգահեռ ուղիղներ………………………………………………………. 24
4. Առնչություններ եռանկյան կողմերի և անկյունների միջև… 27
5. Երկրաչափական կառուցումներ…………………………………………. 31
Գլուխ 2
Ուսուցումը 7-րդ դասարանում 34-54
Ուսումնական նյութի դասաժամային օրինսւկսլի պլանավորում .. 34
6. Քառանկյուններ ……………………………………………………… 35
Սովորողներին ներկայացվող հիմնական պահանջները …. 36
Ինքնուրույն աշխատանքի նյութեր …….. 39
7. Շրջանագիծ …………………………………………. 39
8. Մակերես……………………………………… 46
9. Նման եռանկյուններ…………………….. 51
Գլուխ 3
Ուսուցումը 8-րդ դասարանում … 55-80
Ուսումնական նյութի դասաժամային օրինակելի պլանավորում
10. Նման պատկերներ…….. ………………………………………………. 55
11. Եռանկյունների լուծումը……………………………………………….. 60
12. Շրջանագծի երկարությունը և շրջանի մակերեսը………….. 67
13. Վեկտորներ …………………………………………………………….. 71
Տարեվերջյան ստուգողական աշխատանքների տարբերակներ 76
Լրացուցիչ գրականության ցանկ ………… 78
ԱՌԱՋԱԲԱՆ.
.Այս ձեռնարկը նախատեսված է ուսուցչի Համար, ով 6-8 դասա-
ր աններ ում երկրաչափությունը դասավանդում է Լ.Ա. Աթանասյանի
1ւ ուրիշների «Երկրաչափություն 6», «Երկրաչափություն 7»,
«Երկրաչափություն 8» դասագրքերովI Նախկինում Հրատարակված
դասագրքերի բովանդակությունն ու մեթոդական առան ձնա Հատկությունները
ուսուցիչներին Հիմնականում ծանոթ են’. Սակայն նոր
Հրատարակված դասագրքերում առկա են որոշ փոփոխություններ,
որոնք կապված են Հետևյալ Հանգամանքների Հետ՛.
1. Մաթեմատիկայի առարկայական սլետական ծրագրում կատար-
վել են որոշակի փոփոխություններ, մասնակի տեղաշարժեր կան
առանձին թեմաների Հաջորդայնության մեջ, կան թեմաներ,
որոնք չեն ընդգրկված նոր ծրագրում, կան նաև. լրացված նոր
թեմաներՎերջիններս Հատկապես վերաբերում են տարածական
պատկերների նախնական ուսումնասիրությանը, ինչը նախորդ
դասընթացում նախատեսված էր միայն ավագ դպրոցում՛
Դասագրքերում Հաշվի են առն փած բոլոր այն սլականջները,
որոնք բխում են առարկայական ծրագրի փոփոխություններից!
2. Հաչվի առնելով ուսուցիչների և. մեթոդիստների կողմից տարի-
ների րնթացքում կատարված դիտողություններն ու առաջարկությունները
դասագրքերում մասնակիորեն լրամշակվել է
խնդիրների և վարժությունների Համակարգը: Ընդ որում
ընդգրկված են որոշակի թփոփ ւգարգ և մի^ին բարդության
խնդիրներ, որոնց քանակը նախորդ տարիներին Հրատարակված
դասագրքերում զգալիորեն քիչ էր’
3. Հանրակրթական դպրոցների 6-8 դասարաններում արդեն
գործածության մեջ է մտել ՀանրաՀաշվի Ավետական ծրագրի նոր
տարբերակը և դրան Համապատասխան նոր դասագրքերը.*
ԱնՀրաժեշտ էր Համապատասխանություն սոգւսՀոփել նույն
դասարանների Հ ան ր աՀ աշփի և երկրաչափության դասագրքերի
մի£ե_! Այստեղ պետք է նկատի ունենալ, որ ՀանրաՀաշվական և.
երկրաչափական գիտելիքները ոչ միայն լրացնում են միմյանց,
այլև, դրանց ուսուցումն իրականացվում է միաժամանակ, և. մեկը
կիրառվում է մյուսի մեջ:
Ղասադրքերի մեկ այլ ոՀ էական փոփոխություն կապված *
է այն բանի Հետ, որ դրանք ըստ դասարանների Հրատարակվում
են առանձին գրքերով, ինչը աշակերտի Համար ավելի
մատչելի և դյուրին է դարձնում իր դասարանի դասագրքից
օգտվելը.
3 Երկրաչափության Ուսուցչի ձեռնարկ
Անդրադառնալով ուսուցչի ձեռնարկին նշենք, որ шуЬ Հիմ֊
նա կան ում կատարում է մեթոդական ուղեցույցի դեր Նրա֊
նում, րստ դասարանների, րնդգրկված են Հետևյալ բաժիններր.
պլան ա վո֊
րումր,
թեմաների ուսուցման Հիմնական Հարցերր,
սովորողներին ներկայացվող Հիմնական պաՀանֆներր րստ
թեմաների,
սովորողների ինքնուրույն աշխատանքի նյութեր րստ թեմա֊
ների,
ստուգողական աշխատանքների տարբերակներ,
լրացուցիչ դրականության ցանկ թեմաների ուսումն ասի֊
րության Համար’.
Նկատենք, որ ուսուցչի ձեռնարկում ինչպես ինքնուրույն
*, աշխատանքի, այնսլես էլ ստուգողական աշխատանքների տար~
րերակներից մեկր (վեր^ինր) նախատեսնած է համեմատաբար
\ ա վելի բարձր մ ա1|արդաԼք[ւ ււլաա ր աս m ո ւ|}յ ան համար I Ւնչ
/ վերաբերում է դասագրքերի խնդիրներին, նշենք, որ դրանք
կազմում են երեք խումբ’
Առածին խ ումբ խնդիրներր, որոնք զետեղված են յուրա֊
քանչյուր պարագրաֆում, հիմնական են. դրանք ծառայում են
տվյալ թեմայի Հասկացությունների 1ւ փաստերի յուրացմանր*.
^Ր^ՐՈՐԳ խՈԼ-մբ խնդիրներր զետեղված են յուրաքանչյուր գրլ֊
խի վերջում որպես լրա^ու^չ խնդիրներ. դրանք ծառայում են
տվյալ թեմայի դիտելիքներր կրկնելուն, յուրացնելուն 1ւ
խորացնելուն’, երրորդ խումբր դժվարին խնդիրներ են, որոնք
նախատեսված են մաթեմատիկայի նկատմամբ Հատուկ Հետաքրքրություն
ցուցաբերող աշակերտների ան Հատ ական աշխատանքի
Համար: Այդ խնդիրներր կարելի է օգտագործել նաև.
նախ ասիր ական պարապմունքների րնթացքում:
Ավելորդ չէ Հիշեցնել, որ այս ձեռնարկում ամփոփված նյու֊•
թերր ավելի շատ խորՀուրդ են, բայց ոչ պարտադրանք: Ուսու֊
ցիչրք կախված իր փորձից և աշակերտների պատրաստության
մակարդակից ու Հակումներից, կարող Է կատարել ան Հրաժեշտ
փոփոխություններ և լրացումներ.*
ուսումնական նյութի դասաժամ ային օրինակելի
1 Սույն ձեռնւսկում օգտագործված են Լ.Ս. Աթանասյանի և ուրիշների
[1] մեթոդական հանձնարարականներում սւմվտվւված նյութերը:
4 Երկրաչափության Ուսուցչի ձեռնարկ
Երկրաչափության ԾՐԱԳԻՐ
Հանրակրթական դպրոցի 6-8-րդ դասարանների համար
1. ԲԱՑԱՏՐԱԳԻՐ
Հանրակրթական դպրոցում ուսումնասիրվող առարկաների համակարգում
երկրաչափությունն ունի կարևոր դեր: Այն հանգամանքը, որ
այդ դասընթացում աշակերտներն առավելագույն չափով հնարավորություն
են ստանում զարգացնել և դրսևորել իրենց երևակայությունն
ու մտավոր կարողությունները, առավել կարևոր է դարձնում այդ առարկայի
դերն ու նշանակությունը: Ութամյա դպրոցի երկրաչափության
դասընթացում ընդգրկված նյութը սովորողներին հնարավորություն է
տալիս ամբողջական պատկերացում ունենալ հարթաչափության և
որոշ տեղեկություններ տարածաչափության մասին:
Դասընթացը պայմանականորեն կարելի է բաժանել Երեք մասի
(ըստ դասարանների): Այդ մասերից յուրաքանչյուրում առանձնացված է
մի բաժին, որն իր երկրաչափական բնույթով և ժամաքանակով հիմնականն
է: Դասընթացի վերջում ներմուծվում է նաև վերլուծական երկրաչափության
որոշ տարրեր: Դասընթացում մեծ տեղ է տրվում խնդիրներին,
մասնավորապես’ կառուցման խնդիրների ավելի ակտիվ գործածությանը:
Ընդհանրապես, ժամաքանակի ավելի քան կեսը պետք է
հատկացնել խնդիրների լուծմանը, իսկ դրանք ունեն ինչպես ճանաչողական,
այնպես էլ կիրառական ուղղվածություն:
սւ. Երկրաչափության ուսուցման նպատակներն ու խնդիրները
Ութամյա ուսուցման շրջանակներում երկրաչափության ուսուցման
հիմնական նպատակներն են.
■հարթաչափության մասին ամբողջական և տարածաչափության
մասին պարզագույն պատկերացումների ձևավորումը և զարգացումը,
֊ընդհանուր մտահորիզոնի զարգացումը և ընդլայնումը, մտավոր
կարողությունների զարգացումը,
֊մաթեմատիկական գիտելիքների լիարժեքության և ամբողջականության
ապահովումը,
֊գործնական կիրառությունների և միջառարկայական կապերի
ապահովումը:
5 Երկրաչափության ԾՐԱԳԻՐ
Այդ նպատակն Ծրի իրականացումը ննթադրում է հնւոեյալ հիմնական
խնդիրնսրի լուծումը.
■հիմնական հարթաչափական հասկացությունների, համապատասխան
երկրաչափական պատկերների հատկությունների կանոնավոր
ուսումնասիրությունը,
֊տարածաչափական հիմնական հասկացությունների և համապատասխան
Երկրաչափական պատկերների նախնական ուսումնասիրությունը,
աշակերտների տարածաչափական գիտելիքների ձևավորման
համար նախադրյալների ապահովումը,
֊երկրաչափական փաստերի հիմնավորման ունակությունների,
երկրաչափական մտածելակերպի ձևավորումը և զարգացումը,
֊հարթաչափական, այդ թվում հանրահաշվի և եռանկյունաչափության
տարրերի կիրառմամբ լուծվող, խնդիրների լուծման հմտությունների
ձևավորումը և զարգացումը:
р. Երկրաչափության ծրագրի կաոուցվածքը
Երկրաչափության ծրագիրը բաղկացած է չորս բաժիններից. «Բացատրագիր
», «Սովորողների երկրաչափական պատրաստվածությւսնը
ներկայացվող պահանջներ», «Երկրաչափության դասընթացի բովանդակությունը
», «Ուսումնական նյութի մոտավոր թեմատիկ պլանավորում»:
Առաջին բաժնում ձևակերպված են երկրաչափության ուսուցման
հիմնական նպատակները և խնդիրները:
Երկրորդ բաժնում նախատեսվում է նյութի յուրացման երկու մակարդակ
պարտադիր և ցանկալի: Վերջինս կարող է ապահովվել առավել
առաջադիմող աշակերտների ինքնուրույն, ինչպես նաև ուսուցչի կողմից
հանձնարարված լրացուցիչ աշխատանքի շնորհիվ:
Երրորդ բաժնում ներկայացված է ուսուցման ենթակա հիմնական
հարցերի ցանկը:
Չորրորդ բաժնում ուսումնական նյութը ներկայացված է ըստ առանձին
թեմաների համապատասխան ժամաքանակներով:
6 Երկրաչափության ԾՐԱԳԻՐ